سرطان پوست یکی از شایع‌ترین نوع سرطان‌ها در قرن حاضر است که میزان شیوع آن در دنیا نسبتا زیاد است. در واقع علت سرطان پوست را می‌توان در رشد غیر طبیعی سلولهای پوست، جستجو کرد. علت مهم این بیماری در معرض آفتاب قرار گرفتن پوست به مدت طولانی بدون استفاده از ضد آفتاب می‌باشد اما نور آفتاب شامل همه نوع از این بیماری نمی‌شود.
سرطان پوست شامل طیف گسترده‌ای از انواع این بیماری است که اما اگر بخواهیم همه‌ی آن‌ها را دسته بندی کنیم به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند: دسته اول سرطان کراتینوسیت که شامل سرطان‌های پوست پایه و سنگفرشی هستند و دسته دوم نیز سرطان ملانوم است که با عنوان ملانوسیت شناخته می‌شود. در ادامه‌ی این مقاله با جزئیات بیشتری این بیماری را توضیح می‌دهیم.
علائم سرطان پوست چیست؟
به طور کلی علائم سرطان پوست یکسان نیست و بستگی به نوع سرطان ممکن است علائمی داشته باشد و یا اینکه بی علامت باشند. شما هر نوع تغییر غیر طبیعی بر روی پوست را زیر نظر بگیرید و برای تشخیص و درمان آن آن اقدام کنید. از مهم‌ترین علائم سرطان سینه که در صورت مشاهده بر روی پوست خود باید به آن توجه کنید بدین شرح است:
- ضایعات پوستی: خال جدید، یا رشد غیرعادی، برآمدگی، لکه زخم، پوسته پوسته و یا لکه تیره ایجاد شده بر روی پوست که از بین نمی‌رود.
- عدم تقارن: اگر خال یا ضایعه ایجاد شده بر روی پوست را به دو نیم تقسیم کنیم دو نیمه مثل هم نباشد
- رنگ: معمولا لکه‌های ایجاد شده روی پوست رنگ غیر معمولی دارد مثل سفید، صورتی، سیاه، آبی، قرمز.
- قطر: لکه‌ای که بزرگتر از یک چهارم اینچ باشد.
- در حال تکامل: لکه یا خالی که مدام در حال تغییر کردن در رنگ و اندازه و شکل است.
در ادامه مقاله به بررسی انواع بیماری‌های سرطان پوست، دسته بندی و علائم اختصاصی آن‌ها صحبت می‌کنیم.
انواع بیماری‌های سرطان پوست چیست؟
قبل از اینکه بخواهیم در مورد انواع بیماری‌های سرطان پوست توضیحی بدهیم لازم است کمی در مورد پوست بگوییم. پوست بدن انسان از دو لایه تشکیل شده که شامل اپیدرم و درم است. اپیدرم در لایه خود سه نوع سلول به نام‌های سلولهای سنگفرشی، سلولهای پایه وملانوسیت‌ها را دارد. اگر بخواهیم انواع بیماری‌های سرطان پوست را بر اساس درگیر کردن قسمت‌های مختلف پوست دسته بندی کنیم به ۴ دسته یا گروه تقسیم می‌شوند:
کراتوز اکتینیک
کراتوز اکتینیک که به آن کراتوز خورشیدی نیز می‌گویند، به نوعی از لکه‌های صورتی یا قرمز رنگ که بر روی پوست تشکیل می‌شود و به آرامی بر روی پوست تکثیر می‌شود و در مراحل پیشرفته‌تر همراه با درد و خونریزی همراه است. عموما این لکه‌ها بعد از ۴۰ سالگی بر روی پوست مشاهده می‌شود. در واقع در مراحل اولیه، پوست سرطانی نیست و می‌توان گفت که مرحله پیش سرطان است که اگر درمان نشود، ممکن است به کارسینوم سلول سنگفرشی تبدیل شود. این نوع سرطان معمولا بر روی سطح پوست ایجاد می‌شود و علت آن در نور خورشید است که با تشخیص به موقع، درمان آن نیز امکان پذیر می‌گردد.
مقاله پیشنهادی: پوست درخشان چگونه داشته باشم؟
علائم کراتوز اکتینیک
علائم و نشانه‌های کراتوز خورشیدی بدین شرح است:
- لکه‌های پوستی خشن، خشک یا پوسته پوسته که معمولا قطر کمتر از ۱ اینچ (۵/۲ سانتی متر) دارد
- روی سطح بالای پوست وصله صاف تا کمی برآمده و یا برجستگی داشته باشد
- در بعضی موارد یک سطح سخت مانند زگیل است
- رنگ آن معمولا بین رنگهای صورتی، قهوه‌ای و قرمز است
- خارش یا سوزش در ناحیه آسیب دیده.
درصد کمی از این بیماری منجر به سرطان پوست می‌شود، در پیدایش این بیماری بر روی پوست اشعه UV نقش پر رنگی دارد و در مراحل اولیه با دور نگه داشتن موضع از نور آفتاب التیام می‌یابد.
کارسینوم سلول بازال چیست؟
یکی از انواع بیماری‌های سرطان پوستی است و عمدتا از شایع‌ترین نوع آن است که از سلولهای پایه شروع می‌شود. سلولهای پایه (BCC) به طور طبیعی روی اپیدرم قرار دارد. در واقع کارآن‌ها جایگزین کردن سلولهای جدید به جای سلولهای قدیمی است. رشد بیش از حد این سلول‌ها باعث ایجاد توده یا غده بر سر و گردن افراد می‌شود و معمولا سرعت رشد آن کند و به ندرت به دیگر نقاط بدن سرایت می‌کند. معمولا کارسینوم سلول بازال در قسمت‌هایی از بدن که در معرض نور خورشید قرار گرفته همچون پشت سر، گردن، گوش، صورت، بازوها و شانه ایجاد می‌شود.
خرید انواع محصولات مراقبتی پوست با قیمت مناسب
علائم کارسینوم سلول بازال
علائم کارسینوم سلول بازال معمولا بدون درد است و تنها علامت آن تغییر یا رشد در ظاهر پوست است در زیر تعدادی از علائم را معرفی و توضیح اجمالی در مورد آن می‌دهیم.
- BCC رنگدانه‌ای: به شکل ضایعه‌ای قهوه‌ای، آبی و یا سیاه رنگ که معمولا حاشیه‌ای شفاف و برجسته دارد.
- BCC سطحی: لکه‌ای قرمز رنگ بر روی پوست ظاهر می‌شود که اغلب صاف و پوسته پوسته است و به رشد خود ادامه می‌دهد و اغلب لبه‌ی آن بالا رفته است و معمولا در پشت یا سینه ظاهر می‌شود.
- Nunculcerative BCC : نوعی برجستگی بر روی پوست سفید که معمولا رنگ پوست یا صورتی رنگ است به صورت شفاف است و رگ‌های خونی در زیر آن مشاهده می‌شود رایج‌ترین نوع کارسینوم سلول بازال است که معمولا بر روی گوش، گردن و صورت ظاهر شده و حتی ممکن است پاره شود، خونریزی کند و از بین برود.
- Morpheaform BCC : عمدتا به شکل ضایعه‌ای اسکار مانند است که ظاهری سفید و مومی و بدون مرز مشخص است. این نوع از کارسینوم سلول بازال می‌تواند به شکل خاصی تهاجم کند و بعد تغییر شکل دهد.
- Basosquamous BCC : نوع نادری از کارسینوم سلول بازال است که تهاجمی است و حامل صفات BCC و سلول سنگفرشی است که به صورت موضعی عود می‌کند و بیشتر گره‌های لنفاوی را درگیر می‌کند.
عوامل خطرساز سرطان کارسینوم سلول بازال
اگر در خانواده‌تان سابقه مبتلا شدن به این بیماری را دارید باید بیشتر مراقب خود باشید و به علائم روی پوستتان دقت کنید. همچنین پوست روشن، چشم روشن، پوستی که دارای کک و مک است و یا اینکه به سرعت می‌سوزد، سندرم‌های ارثی که باعث ابتلا به این سرطان می‌شود مثل اختلالات پوستی، غدد درون ریز، سیستم عصبی، داشتن موی بور و قرمز از مهم‌ترین عوامل خطر ساز این بیماری است. همچنین مردان بیشتر از زنان به این بیماری مبتلا می‌شوند. از دیگر عوامل غیر ژنتیکی می‌توان به افزایش سن، آفتاب سوختگی شدید به خصوص در کودکی، پرتو درمانی، مصرف داروهای سرکوب کننده ایمنی بدن پس از جراحی اشاره کرد.
سرطان سلول سنگفرشی
یکی دیگر از انواع بیماری‌های سرطان پوست، سرطان سلول سنگفرشی SCC است که به کارسنیوم سلول سنگفرشی معروف و از سلولهای سنگفرشی شروع می‌شود. سلولهای سنگفرشی، سلول‌هایی هستند مسطح و نازک که تشکیل دهنده‌ی بیرونی‌ترین لایه پوست یا اپیدرم است. در واقع سرطان سلولهای سنگفرشی SCC در اثر تغییر در DNA این سلول‌ها ایجاد می‌شود و باعث می‌شود که غیر قابل کنترل شوند. دومین نوع شایع این نوع سرطان، سرطان سلولهای سنگفرشی است که طبق آمار بنیاد سرطان پوست حدود ۷۰۰۰۰۰ هزار نفر فقط در آمریکا به این بیماری مبتلا می‌شوند.
افرادی که به SCC مبتلا می‌شوند، معمولا بر روی پوست خود لکه‌های پوستی، لکه‌های قرمز، زخم‌های باز یا زگیل را مشاهده می‌کنند. این بیماری می‌تواند در هر نقطه‌ای از بدن ایجاد شود اما در اکثر مواقع در نقاطی از بدن که بیشتر در معرض اشعه ماوراء بنفش UV – معمولا از طریق نور خورشید، تخت‌های برنزه کننده و یا لامپ جذب می‌شود – قرار دارد ایجاد می‌شود. این بیماری به طور معمول زندگی فرد را تهدید نمی‌کند اما اگر درمان نشود خطرناک می‌شود. عدم به موقع درمان باعث گسترده شدن آن بر بدن شده و عوارض جدی را ایجاد می‌کند.
علائم سرطان سلول سنگفرشی
از علائم سرطان سلول سنگفرشی در مراحل اولیه این است که روی پوست بدن پوسته پوسته و تقریبا قرمز رنگ می‌شود. در مراحلی که بیماری پیشرفت کند تبدیل به یک برجستگی می‌شود و همچنان به رشد خود ادامه می‌دهد و می‌تواند خونریزی کند. در داخل دهان به صورت لکه سفید ظاهر می‌شود.
در مواردی ممکن یک خال یا زخم و یا علامت تولد شروع به رشد و گسترده شدن کند. هر گونه زخم یا ضایعه روی پوست که بهبود نیافته باشد می‌تواند از علائم سرطان سلول سنگفرشی SCC باشد. در صورت شماهده هر کدام از این علائم به یک متخصص مراجعه نمایید زیرا تشخیص به موقع برای جلوگیری از رشد عوارض آن امری حیاتی است.
عوامل خطر ساز سرطان سلول سنگفرشی
عواملی که باعث افزایش احتمال سرطان سلول سنگفرشی SCC می‌شوند عبارتند از:
- داشتن پوست روشن
- موهای روشن به همراه چشمان روشن (آبی، سبز، خاکستری)
- تماس طولانی مدت پوست با اشعه ماوراء بنفش
- زندگی کردن در مناطق آفتابی یا در ارتفاعات
- سابقه آفتاب سوختگی شدید به خصوص اگر در اوایل زندگی فرد رخ داده باشد
- سابقه قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی مثل آرسنیک.
سرطان ملانوما
ملانوما یکی دیگر از انواع بیماری‌های سرطان پوست است که میزان ابتلای آن نسبت به دو نوع قبلی کمتر است (فقط ۱ درصد). اما میزان مرگ و میر ناشی از این بیماری بسیار بالاست تا جایی که ۷۳ درصد از مرگ و میر ناشی از این سرطان متعلق به ملانوما است. این نوع سرطان در ملانوسیت‌ها – محل تشکیل رنگدانه‌های پوستی- ایجاد می‌شود. مثلا خال می‌تواند یک نوع ملانومای خوش خیم باشد که تقریبا همه افراد آن را روی پوست خود دارند اما اگر بر روی پوست خود خالی دارید که شکلی نا متقارن دارد، مرز بی نظمی دارد، رنگی که سازگاری ندارد ( رنگ خال غیر عادی است)، قطر آن بزرگتر از ۶ میلیمتر است، در اندازه و شکل در حال تکامل است، باید آن را جدی بگیرید و به یک متخصص مراجعه کنید.
انواع سرطان ملانوما
- ملانومای رو به گسترش: متداول‌ترین نوع سرطان ملانوما که معمولا ضایعه تخت، شکل نامنظم و حاوی سایه های مختلفی از سیاه و قهوه‌ای است و در هر سنی امکان ابتلا به آن است.
- ملانومای lentigo maligna : اغلب اوقات افراد مسن را درگیر خود می‌کند و دارای ضایعات بزرگ، مسطح و قهوه‌ای رنگ است.
- ملانوم گره‌ای: معمولا به رنگ آبی تیره، سیاه یا آبی مایل به قرمز است اما ممکن است که هیچ رنگی نداشته باشد و به شکل به پچ مطرح شده شروع می‌شود.
- ملانوم لنتیژینوس اکرال: کمترین نوع سرطان پوستی ملانوم است و کف دست‌ها و کف پا یا زیر ناخن دست و ناخن پا مشاهده می‌شود.
مقاله پیشنهای: درمان آکنه صورت چگونه در سریع ترین زمان ممکن است؟
علائم ملانوما
ملانوما می‌تواند در هر نقطه‌ای از بدن ایجاد شود در غیر این صورت پوست یا خال طبیعی حالت غیر طبیعی و سرطانی پیدا می‌کند. ملانوما در مردان در صورت یا تنه بدن ظاهرمی‌شود، در زنان نیز در ناحیه پایین پا ایجاد شود حتی در زنان و مردانی که در معرض آفتاب قرار نگرفته‌اند نیز مشاهده شده است. مالانوما تمامی افراد با هر رنگ پوستی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در افرادی که پوست تیره دارند ملانوما کف دست و کف پا، زیز ناخن‌های دست و پا رشد کند. علائم ملانوما شامل، یک لکه قهوه‌ای بزرگ با لکه‌های تیره‌تر، وجود یک خال در بدن از نظر شکل و رنگ تغییر و یا خونریزی می‌کند، یک ضایعه کوچک با حاشیه نا منظم و قسمت‌هایی که به رنگ صورتی، قرمز، آبی یا آبی-سیاه، ضایعه‌ای دردناک که خارش یا سوزش دارد، وجود ضایعات تیره بر روی کف دست و کف پا، نوک انگشتان دست و پا یا در غشاهای مخاطی پوشاننده دهان، بینی، واژن یا مقعد دیده می‌شود.
سرطان پوست فقط به این تعداد نام برده محدود نمی‌شود و انواع دیگری از آن وجود دارد که کمتر شایع است. در ادامه سه نوع از انواع بیماری‌های سرطان پوست را معرفی می‌کنیم.
سارکوم کاپوسی
سارکوم کاپوسی، یک نوع نادر از انواع بیماری‌های سرطان پوست است که در رگ‌های خونی پوست ایجاد و باعث پیدایش لکه‌های قرمز و یا بنفش روی پوست و یا غشاهای مخاطی می‌شود. سارکوم کاپوسی به طور عمده در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، مثل افرادی که مبتلا به ایدز هستند همچنین افرادی که از داروهای ضعیف کننده‌ی سیستم ایمنی بدن، استفاده می‌کنند مثل افرادی که پیوند اعضای بدن انجام داده‌اند بیشتر شایع است. از دیگر افرادی که در معرض خطر ابتلا به این این نوع از بیماری‌های سرطان پوست قرار دارند می‌توان به مردان جوانی که در آفریقا زندگی می‌کنند و افراد مسن اروپای شرقی و یا یهودیان ایتالیا اشاره کرد.
سرطان پوست مرکل
این بیماری نیز کمتر شایع است و گره‌های محکم و براق برروی پوست یا زیر پوست و در فولیکول‌های مو ایجاد می‌کند. سرطان پوست مرکل اغلب سر و گردن و تنه را درگیر می‌کند.
این نوع از سرطان که به صورت تهاجمی است بیشتر غدههای چربی پوست را مورد هدف قرار می‌دهد. کارسینومای غده سبابه به صورت گره‌های سفت و بدون درد هستند، می‌توانند در هر جایی از بدن رشد کنند اما بیشتر در پلک دیده می‌شوند و در اغلب موارد با دیگر مشکلات مربوط به پلک اشتباه گرفته می‌شود.
چگونه خطر ابتلا به سرطان پوست را کاهش دهیم؟
با اینکه اغلب انواع بیماری‌های سرطان پوست مولفه‌ی ژنتیکی دارند، با این حال می‌توان با انجام اقداماتی از پیشرفت سرطان پوست جلوگیری کنیم.
غربالگری سرطان پوست انجام دهید
حتی اگر هیچ مورد غیر طبیعی بر روی پوست خود ندارید سالی یک بار با مراجعه به یک متخصص و انجام غربالگری سرطان پوست انجام دهید زیرا آن‌ها مناطقی از بدن را مشاهده می‌کنند که شما قادر به کنترل آن نیستید. همچنین متخصص پوست قادر است خال‌ها یا سایر لکه‌های روی پوست را از لحاظ سرطانی بودن مورد ارزیابی قرار دهد. به عنوان مثال اگر خالی در بدن وجود داشته باشد که ممکن است بدخیم باشد با تشخیص به موقع از گسترش آن به سایر نواحی پوست جلوگیر می‌شود.
از ضد آفتاب استفاده کنید
استفاده از این محصول در تمامی طول سال تاکید فراوان شده مخصوصا در فصل تابستان که آفتاب شدیدتر است. استفاده از یک ضد آفتاب با SPF15 برای افرادی که پوست متوسط تا تیره دارند مناسب است اما اگر پوست حساسی دارید و یا پوست شما در معرض نور خورشید به سرعت می‌سوزد استفاده از یک ضد آفتاب با SPF50 توصیه می‌شود.
ضد آفتاب با طیف گسترده انتخاب کنید: ضد آفتاب با طیف گسترده از پوست شما در برابر اشعه‌های UVA و UVB محافظت کند. اشعه UVB دارای طول موج کوتاه‌تری است که می‌تواند باعث سوختگی، لکه‌های پیری و چین و چروک شود.
خرید بهترین ضدآفتاب مناسب پوست شما
ضد آفتاب خود را تمدید کنید: سعی کنید که هر ۲ ساعت یک بار ضد آفتاب خود را تمدید کنید و اگر پوست شما خیس می‌شود می‌توان زمان تمدید را کوتاه‌تر کنید.
به تاریخ انقضا توجه کنید: اطمینان حاصل کنید که ضد آفتاب ماندگاری بالایی داشته باشد و اگر تاریخ انقضا ندارد از زمان تولید آن تا انقضا سه سال را برای استفاده از آن در نظر بگیرید.
ایمنی در برابر آفتاب را تمرین کنید
نور خورشید می‌تواند در عرض ۱۵ دقیقه به پوست شما آسیب برساند بنابراین مهم است که از پوست خود در برابر این اشعه‌ها محافظت کنید. در اینجا به چند نکته خوب و کابردی اشاره می‌کنیم:
به دنبال سایه باشید
اگر قصد دارید در فضای آزاد وقت بگذرانید به دنبال سایه باشید تا در معرض نور مستقیم آفتاب نباشید. این کار به ویژه در ساعات بین ۱۰ صبح تا ۳ بعدازظهر مهم است، زیرا در این زمان تشعشعات ماوراء بنفش زیاد است.
عینک آفتابی بزنید
عینک آفتابی نه تنها از چشم در برابر نور خورشید بلکه از پوست نازک دور چشم نیز محافظت می‌کند. اکثرعینک‌های دودی قابلیت دفع اشعه‌های UVA و UVB را دارند. در هنگام خرید اطمینان حاصل کنید که عینک خریداری شده می‌تواند از شما در برابر هر دو نوع اشعه محافظت کند.
لباس مناسب بپوشید
اگر می‌خواهید مدت زمان زیادی در آفتاب باشید از لباس آستین بلند و شلوار غافل نشوید. به دنبال لباسی با پارچه سبک و روشن باشید تا در آن احساس راحتی کنید.
از کلاه استفاده کنید
مقاله پیشنهادی: چه ضد آفتابی بخرم ؟ کدام مناسب تر است؟
پوست صورت شما حساس و لطیف است با پوشیدن کلاه از آن بیشتر محافظت کنید. کلاه‌های لبه‌دار بیشترین حفاظت را در برابر نور آفتاب می‌کند و مطابق مد روزاست.
از تخت‌های برنزه کننده استفاده نکنید
استفاده از تخت‌های برنزه کننده به جای آفتاب گرفتن احتمال ابتلا به سرطان را کاهش نمی‌دهد. مطالعاتی بر روی تعدادی از افرادی که در زیر سن ۳۰ سالگی از تخت برنزه کننده برای تیره کردن بدنشان استفاده کرده بودند نشان داد که استفاده از تخت برنزه کننده بیش از ۷۵ درصد احتمال ابتلا به سرطان پوست از نوع ملانوم پوستی را افزایش می‌دهد.
آیا Retin-A و ویتامین B-3 می‌توانند از پوست محافظت کند؟
شبکیه چشم
این روزها استفاده از محصولات رتینول مانند Retin-A برای جلوگیری از انواع بیماری‌های سرطان پوست، بحث برانگیز شده است. تحقیقات نشان می‌دهد که استفاده از رتینول می‌تواند تعداد سلولهای پوستی تولید شده را افزایش دهد که احتمال اینکه از انواع بیماری‌های سرطان پوست جلوگیری کند را دارد.
با این حال یک مسئله وجود دارد، رتینول می‌تواند پوست شما را در برابر قرار گرفتن در نور آفتاب بسیار حساس کند بنابراین اگر از محصولات رتینول استفاده می‌کنید در زمانی که مدت طولانی در محیط باز قرار دارید بیشتر احتیاط کنید و هنگام استفاده از محصولات پوستی حاوی رتینول از ضد آفتاب نیز استفاده نمایید.
ویتامین B-3
مشخص شده است که نیاسین امید ( نوعی ویتامین B-3 ) خطر ابتلا به برخی از انواع بیماری‌های سرطان پوست را در برخی از افراد پر خطر کاهش می‌دهد.
به گفته یک پژوهش قدیمی‌تر نیاسین امید موجب:
- کاهش التهاب
- پروتئین‌ها را در پوست ایجاد می‌کند
- رطوبت پوست را افزایش می‌دهد.
این باعث می‌شود که به محافظت از پوست در برابر آسیب‌های محیطی مثل نور خورشید کمک کند. با این حال نیاسین امید به طور گسترده مورد مطالعه قرار نگرفته است، بنابراین عوارض جانبی آن کاملا مشخص نیست.
با رعایت موارد ذکر شده در بالا می‌تواند به جلوگیری و عدم پیشرفت انواع بیماری‌های سرطان پوست کمک کند همچنین با بررسی سالیانه غربالگری می‌توان به موقع آن را تشخیص داده و برای درمان اقدام کنید.
چه زمانی به دکتر مراجعه کنید؟
بهترین راه برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری، نظارت دائمی بر پوست است اگر پوستتان دارای علائم زیر است بهتر است با یک متخصص درباره‌ی آن صحبت کنید:
خال با مرزهای نامنظم، رشد ناگهانی و سریع پوست، تکه‌ای از پوست فلس‌دار و قرمز که از بین نمی‌رود، درد حساسیت یا خارش ناگهانی، خونریزی یا بیرون آمدگی لکه از پوست. با این حال باید بدانید که امروزه بیشتر از ۸۰ درصد از افرادی که دچار این بیماری می‌شوند بهبود می‌یابند.
منابع
cochrane.org
ncbi.nlm.nih.gov
healthline.com
healthline.com
healthline.com
