نمک دریا یا نمک معمولی؟ کدام نمک برای سلامتی بهتر است

نمک دریا از تبخیر آب دریاها به دست می آید. مردم در سراسر جهان از دوران ماقبل تاریخ از این نوع نمک استفاده می کردند. امروزه در بسیاری از آشپزخانه ها نمک دریا وجود داشته و خانم های خانه دار و آشپز های بسیاری از این نمک برای طعم دادن به غذا ها استفاده می کنند. جدا از کاربرد های این ماده در آشپزی، از آن برای اسکراب پوست بدن، حمام، درست کردن نوشیدنی ها و محصولات بیشمار دیگر بهره می گیرند. برخی معتقدند که این نمک سالم تر از انواع دیگر نمک است و مزایایی برای سلامتی دارد. اما باید مطالعات و تحقیقات بیشتری برای اثبات این عقیده ها انجام شود. در این مقاله ما به فواید و مزایای این نمک می پردازیم.

فرق نمک دریا و نمک معمولی

تا به حال به این موضوع فکر کرده اید که اصلا فرق نمک دریا و نمک معمولی چیست؟ چرا برخی از افراد خوردن نمک نمک دریا را به نمک معمولی ترجیح می دهند؟ بیشتر ترکیبات نمک دریا را سدیم کلرید تشکیل داده است، ترکیبی که به تنظیم مایعات در بدن کمک می کند. همچنین می تواند فشار خون بدن را تنظیم کند‌. از آنجایی که نمک دریا کمتر از نمک معمولی فرآوری می شود، حاوی برخی مواد معدنی مثل پتاسیم، آهن و کلسیم است. همین مورد بزرگترین فرق نمک دریا و نمک معمولی می باشد. این یکی از دلایلی است که اغلب از نظر تغذیه ای آن را بهتر از نمک معمولی می دانند. نمک معمولی خیلی آسیاب شده و به همین دلیل بیشتر مواد مغذی آن از بین می رود. البته مقادیر مواد مغذی موجود در نمک دریا خیلی نیست. شما برای این که مقدار زیادی پتاسیم، آهن، کلسیم یا منیزیم از طریق نمک دریا به بدن خود برسانید، باید مقدار زیادی از این ماده بخورید. در حالی که می توانید با خوردن برخی خوراکی های کامل آن هم نه به مقدار زیاد، این مواد ضروری را دریافت کنید.

مورد دوم فرق نمک دریا و نمک معمولی این است که دانه های نمک دریا از نمک معمولی درشت تر هستند. وقتی یک قاشق چایخوری نمک دریا مثلا در بشقاب خود می ریزید، چون دانه های آن درشت است و حجم زیادی دارد، مقدار کمتری نسبت به نمک معمولی در قاشق جای می گیرد. به همین دلیل سدیم کمتری وارد بشقاب شما می شود. در نتیجه، می توانید با استفاده از این نوع نمک، فشار خون خود را کنترل کنید. همانطور که میدانید مصرف بیش از حد سدیم باعث افزایش فشار خون و خطر ابتلا به بیماری های قلبی می شود. اما خب برخی از افراد متوجه این موضوع شدند که برای این که به میزان شوری دلخواه خود در غذا برسند، باید از نمک دریای بیشتری استفاده کنند تا همان مزه ای را در غذا داشته باشند که با استفاده از نمک معمولی حس می کردند. در این صورت میزان سدیمی که به بدن وارد می کنید، برابر با وقتی می شود که از نمک معمولی استفاده می‌کنید.

خواص نمک دریا

کلرید سدیم (نمک) چندین عملکرد مهم در بدن دارد. بنابراین برای حفظ سلامتی بدن باید آن را به میزان مناسب مصرف کنیم. برخی از مردم ادعا می کنند که این نمک چندین فایده و خاصیت بیشتر از نمک معمولی دارد. اما اکثر این ادعاها با دلایل علمی ثابت نشده اند. در این قسمت ما رایج ترین این فواید که به صورت تجربی گفته می شوند را بیان می کنیم.

کاهش چشمگیر فشار خون

به طور کلی نمک رطوبت بدن شما را تنظیم می کند. با آبرسانی و هیدراتاسیون بدن، سطح فشار خون را نیز تعادل می بخشد. این عملکرد نمک به دلیل وجود سدیم در فرمول شیمیایی آن است. از آنجا که سدیم نقش حیاتی و مهمی در ایجاد تعادل مایعات در بدن دارد، دریافت نکردن مقدار کافی از آن می تواند منجر به کم آبی بدن شود. به ویژه اگر به عنوان یک ورزشکار تمرینات سخت و با فشار بالایی انجام می دهید، اگر به اندازه لازم سدیم به بدنتان نرسد، آب بدنتان به شدت کم می شود.

این که مایعات در بدن تعادل داشته باشند، برای ثبات سطح فشار خون نیز خیلی مهم است. یعنی مصرف زیاد و یا کم سدیم به ویژه در افرادی که به نمک رژیمی و معمولی حساس هستند، می تواند باعث تغییر فشار خون شود. خوردن این نمک به شما در تامین سدیم مورد نیاز بدنتان کمک می کند. البته می توانید سدیم را از انواع خوراکی دیگر مثل کدو و بادمجان دریافت کنید. فراموش نکنید که اکثر خوراکی های آماده بسته بندی شده مثل سس ها، آجیل های تفت و بو داده شده، غذاهای فریزی آماده و … مقدار بسیار بالایی سدیم دارند که برای بدن مضر هستند.

کمک به هضم بهتر انواع غذا

برخی معتقدند که مصرف نمک با آب ولرم به هضم غذا کمک می کند. وجود کلرید در بدن برای تولید اسید معده ضروری است. وقتی کلرید سدیم (نمک) می خوریم، جذب بدن شده و انتقال مواد مغذی در روده ها پس از تجزیه در حین هضم را تسهیل می بخشد. بنابراین، مصرف نمک کافی به سلامت گوارش کمک می کند. یک مطالعه به بررسی تاثیر نوشیدن آب نمک در ۵۴ فرد بزرگسال که برای انجام کولونوسکوپی آماده می شدند، پرداخته. کسانی که حالت های خاصی از یوگا را انجام داده و ۲ فنجان (۴۸۰ میلی لیتر) آب مخلوط شده با ۴.۵ گرم نمک نوشیده بودند، قبل از عمل روده آنها حرکاتی انجام داده و با این حال، مشخص نیست که آب نمک تا چه حد به بهبود سلامت روده کمک می کند. البته نباید اینگونه فکر کنید که چون آب و نمک دریا به هضم کمک می کند، پس دائما این محلول را بنوشیم. مصرف بیش از حد از آب نمک باعث ایجاد بیماری در بدن می شود. می توانید سدیم و کلرید مورد نیاز بدنتان را با استفاده از گیاهان و خوراکی های طبیعی دیگری هم به دست بیاورید.

سلامت پوست و درمان التهابات پوستی

کاهش خشکی و التهابات پوست را می توان یکی از فواید نمک دریا دانست. بنیاد ملی اگزما در آمریکا توصیه می کند که ۱ فنجان نمک به آب حمام اضافه کنید تا سوزش، خارش و قرمزی ناشی از بیماری اگزما را کاهش دهید. دقیقا هنوز تاثیرات این نمک روی کاهش التهابات پوستی مشخص نشده اما تجربه ثابت کرده نمک های دریا می تواند برای بعضی بیماری های پوستی تسکین بخش باشد. یک مطالعه بر روی افراد دارای پوست خشک نشان داد که حمام کردن در محلول نمک بدست آمده از دریای مرده در مقایسه با حمام در آب لوله کشی باعث افزایش رطوبت پوست و کاهش زبری آن می شود.

مقاله پیشنهادی: ۰ تا ۱۰۰ مهمترین خواص زعفران به زبان ساده در کمترین زمان

با این وجود، محققان نتایج مثبت را به میزان منیزیم موجود در محلول دریای مرده نسبت دادند نه محتوای نمک یا همان سدیم و کلرید. علاوه بر این، یک مطالعه دیگر نشان داد که غلظت بیشتر کلرید سدیم در بدن و پوست ممکن است تعداد سلول های ایمنی را افزایش دهد. این سلول ها می توانند با خشکی و التهابات پوستی به خوبی مبارزه کنند. این یافته های متناقض نشان می دهد که تاثیر حمام با آب و نمک برای بهبود سوزش پوست تا حد زیادی به ترکیبات معدنی نمک مثل منیزیم بستگی دارد. نمک های دریایی که منیزیم بالایی دارند، بهترین نوع نمک برای افزودن به آب حمام برای افرادی که مشکلات پوستی دارند، هستند.

روش مصرف نمک دریا

الان حتما می پرسید روش مصرف نمک دریا چگونه است؟ اگر علاقه مند به استفاده از نمک در آشپزخانه هستید، روش های مختلفی برای افزودن آن به رژیم غذایی وجود دارد. بسته به نوع نمک دریایی که میخرید، ممکن است شوری بیشتر و یا کمتری نسبت به نمک معمولی داشته باشد. می توانید از نمک دریا به جای نمک معمولی در بیشتر غذاها استفاده کنید. البته اگر به فکر جایگزین کردن نمک دریا با نمک معمولی در پخت و پز هستید، باید همیشه از نمک دریایی ریز آسیاب شده استفاده کنید. با توجه به این که این نمک همیشه آسیاب می شود، مقدار بیشتری سدیم در یک قاشق چایخوری از این نمک وجود دارد. بنابراین شما باید از مقدار معادل آن استفاده کنید تا همان مقدار سدیم را از نمک دریا داشته باشید.

برخی از موارد متداول روش مصرف نمک دریا پاشیدن آن روی سبزیجات بو داده، افزودن آن به دسرهای شکلاتی و استفاده از آن به عنوان چاشنی استیک، همبرگر و ماهی هستند و در نهایت یک روش مصرف نمک دریا، افزودن یک فنجان یا (۲۳۰ گرم) نمک به آب گرم حمام است. می توانید وقتی برای حمام به داخل وان می روید، این مقدار نمک را به آب موجود در وان اضافه کرده و از فواید آن بهره مند شوید. همانطور که گفته شد، تحقیقات بیشتری برای میزان تاثیر حمام کردن با آب و نمک یا این که اصلا آب و نمک دریا فایده ای برای سلامت پوست دارد دارد یا خیر، باید انجام شود. اما تا آن موقع، حداقل میدانیم حمام با محلول آب و نمک دریایی، احساس آرامش و راحتی خاصی را به فرد منتقل می کند!

خرید نمک حمام مکس لیدی عصاره شیر اصل با قیمت مناسب

عوارض مصرف نمک

قبل از این که به عوارض مصرف نمک بپردازیم، باید بدانیم آیا اصلا خوردن نمک ضرورتی دارد یا خیر؟ آیا اصلا می توان مواد مغذی موجود در نمک را از خوراکی های دیگر دریافت کرد؟ بدن انسان برای عملکرد صحیح به نمک (سدیم) نیاز دارد. نمک به محض وارد شدن به بدن و پخش شدن در جریان خون و دیگر مایعات بدن، مسئولیت های متعددی را بر عهده می گیرد. الکترولیت هایی را تنظیم می کند که به مغز اجازه می دهد تا سیگنال های الکتریکی را به اعصاب و ماهیچه ها منتقل کند. همچنین سطح مایعات مانند حجم کل خون را کنترل می کند، که بعدا بر فشار خون تاثیر می گذارد.

نمک همچنین غدد فوق کلیوی را تحریک می کند، سکته مغزی را کاهش می دهد و به حفظ سایر مواد معدنی مهم در جریان خون کمک می کند. پس چرا از عوارض مصرف نمک این همه در همه جا صحبت می شود؟ مصرف مقدار کمی نمک به طور روزانه برای انجام این وظیفه ضروری، مورد نیاز است. مقدار مجاز توصیه شده نمک برای بزرگسالان با سن متوسط ​​تقریبا ۲۴۰۰ میلی گرم در روز می باشد. این مقدار تقریبا معادل یک قاشق چایخوری نمک سنتی (کلرید سدیم) است. بسیاری از مردم بیش از مقدار توصیه شده روزانه نمک مصرف می کنند که سبب به وجود آمدن عوارض مصرف نمک برای بدن و بیماری می شود.

اثرات کوتاه مدت مصرف زیاد نمک

پس از مصرف مقادیر زیاد نمک، اثرات کوتاه مدت آن بلافاصله پس از خوردن مشاهده می شود. عوارض جانبی کوتاه مدت مصرف زیاد نمک شامل تورم دست و پا یا تورم صورت است. برخی از افراد به دلیل احتباس آب دچار نفخ می شوند یا بعد از یک وعده غذایی شور احساس تشنگی مفرط می کنند. این عوارض عموما کوتاه مدت هستند. پس از نوشیدن چند لیوان آب و کاهش عمدی مصرف سدیم در وعده های غذایی بعدی، بدن سدیم اضافی را از بین می برد و به حالت عادی برمی گردد.

اثرات طولانی مدت مصرف زیاد نمک

عوارض جانبی جدی تر، هنگامی رخ می دهد که افراد مقدار زیادی نمک را در مدت زمان طولانی مصرف کنند. به عبارت دیگر خوردن مقدار زیاد نمک، عادت هر روزه آنها شود. افزایش سطح سدیم در جریان خون، توانایی کلیه ها در حذف آب را کاهش می دهد. بنابراین حجم کلی خون را افزایش داده و بر عروق خونی بدن فشار وارد می کند. فشار خون بالا می تواند در نهایت منجر به سکته مغزی و نارسایی احتقانی قلب شود. از آنجا که کلیه ها به طور مداوم برای دفع نمک اضافی کار می کنند، ممکن است با خوردن بیش از اندازه نمک در طولانی مدت، به بیماری های کلیوی دچار شوید. مصرف زیاد نمک در مدت زمان طولانی همچنین می تواند منجر به جمع آوری مایعات در بافت ها و حفره های بدن شود. علاوه بر این، رژیم غذایی با سدیم بالا ممکن است باعث دفع کلسیم در بدن شود که در نهایت سبب بور آسیب پوکی استخوان خواهد شد.

کاهش مصرف غذاهای پر سدیم

اولین قدم برای مصرف به اندازه نمک، آگاهی از غذاهایی است که سدیم بالایی دارند. آگاهی از آنها به شما این امکان را می دهد که در مورد میزان و تعداد دفعاتی که باید غذاهای پر سدیم بخورید، تصمیمات بهتری بگیرید. میان وعده هایی مانند چیپس، چوب شور، غذاهای دریایی یا گوشت خشک شده و آجیل های شور نمک زیادی دارند. غالبا کارخانه ها برای تولید غذاهای کنسرو شده (لوبیا، سبزیجات و سوپ ها) یا غذاهای از قبل بسته بندی شده از نمک به عنوان تقویت کننده طعم یا نگهدارنده استفاده می کنند، نمکی که در غذا میریزیم تنها ترکیب غنی از سدیم نیست.

افزودنی هایی مثل جوش شیرین و بیکینگ پودر، MSG و سس ماهی (دو افزودنی رایج در آشپزی تایلندی) همچنین دارای نمک زیادی هستند. گاهی اوقات برخی از افراد به علت برخی از بیماری ها و نیاز بدنشان، باید مقدار زیادتر و یا کمتری نسبت به سایر افراد نمک مصرف کنند. به همین خاطر پزشک متخصص گاهی میزان خاصی را از نمک را تجویز می کند. در حالت کلی، نمک یک ماده خوب برای سلامتی است اما اگر بیش از اندازه از آن مصرف کنید دچار آسیب های جبران ناپذیری می شوید.

عوارض حذف نمک از رژیم غذایی

وقتی از بیماری فشار خون و نارسایی های قلبی صحبت می شود، عده ای فکر می کنند خب برای پشگیری و یا درمان این نوع بیماری ها بهتر است نمک را از غذاهای خود حذف کنیم؛ یا این که خیلی کم نمک بخوریم. اما باید بدانید حذف نمک که مواد ضروری مثل ید، سدیم، کلرید و مواد معدنی دارد می تواند بیماری های بدی را ایجاد کند. در ادامه به عوارض نخوردن و یا کم خوردن نمک می پردازیم. هورمون های بدن برای این که بتوانند به خوبی فعالیت کنند، به ید نیاز دارند. اگر شما به بدن خود نمک نرسانید، این هورمون ها نمی توانند به خوبی به وظایف خود عمل کنند. در این صورت دچار بیماری هایی از جمله چاقی و یا داشتن اضافه وزن، خشکی و پوسته پوسته شدن پوست و بی حالی و احساس ضعف در ماهیچه ها می شوید. جالب است بدانید که همانطور که خوردن بیش از حد نمک سبب ایجاد بیماری های قبلی می شود، نخوردن و یا کمتر از اندازه خوردن نمک نیز سبب شکلاتی برای قلب می شود.

سدیم موجود در نمک یک ماده ضروری برای فعالیت قلب است. همچنین اگر به اندازه کافی از نمک مناسب استفاده نکنید، مقاومت بدن شما به انسولین زیاد می شود. در این صورت دچار بیماری های فشار خون، دیابت و آسیب های جدی می شود. همانطور که گفتیم خوردن نمک برای تنظیم مایعات در بدن ضرورت دارد. اگر خیلی کم نمک بخورید، بدن شما با مشکل کم آبی روبرو می شود. به همین خاطر دائما احساس می کنید دهان شما خشک شده است. همچنین سر درد و سرگیجه های آزاردهنده به سراغ شما می آید. خشکی پوست و از دست دادن لطافت هم از جمله نشانه های بارز نبود آب کافی در بدن است.

مضرات نمک دریا

این نمک طعم خوبی به غذاها می دهد و همچنین کاربردهای غیر رژیمی زیادی دارد. یعنی در غذاهایی که خیلی رژیمی نیستند مثل برخی شیرینی ها یا غذاهای سرخ کردنی و … است. اما نباید مضرات نمک دریا وقتی نمایان می شود که بیش از اندازه از آن مصرف کنید. خیلی از مردم دنیا از مقدار بسیار زیادی نمک استفاده می کنند. رژیم غذایی معمولی آمریکایی حاوی مقدار زیادی غذاهای فرآوری شده با سدیم بالا است و اکثر مردم ایالات متحده بیش از مقدار توصیه شده سدیم مصرف می کنند. اگر فکر می کنید مضرات نمک دریا کمتر از نمک معمولی است و می توانید مقدار زیادی از آن، بخورید سخت در اشتباهید! مضرات نمک دریا درست به اندازه سایر نمک های خوراکی است و باید حتما آن را به اندازه میزان توصیه شده بخورید. اگر که مشکل خاصی دارید باید با مراجعه به پزشک درباره میزان مصرف نمک دریا برای خود پس و جو کنید. به عنوان مثال افراد مبتلا به بیماری های کلیوی، فشار خون بالا و نارسایی قلبی حتما باید برای خوردن میزان نمک به پزشک مراجعه کرده و اندازه دقیق آن که به بدنشان آسیب نمی زند را بپرسند.

جایگاه نمک دریا در طب سنتی

بسیاری از پزشکان و متخصصان طب سنتی امروزه استفاده از نمک معمولی را مضر می دانند. اما برخی از این افراد نمک به دست آمده از دریاها را هم نمک مناسبی برای پخت و پز و مصرف روزانه توصیه نمی کنند. پس باید چه نوع نمکی بخوریم؟ مضرات نمک دریا بیشتر است یا نمک معمولی؟ اول از همه اکثر پزشکان و حکیمان طب سنتی و اسلامی، به مضر بودن نمک معمولی اعتقاد دارند. اما جالب است بدانید بهترین نمکی که می توانید جایگزین نمک های معمولی بسته بندی شده کنید، سنگ نمک است! بله همین سنگ نمک نسبتا شفافی که به عنوان دکوری استفاده می کنید. متاسفانه امروزه این نوع سنگ نمک ها را به عنوان منبع انرژی مثبت و به عنوان وسیله تزیینی و دکوری استفاده می کنند. اما این همه خواص سنگ نمک اصل و طبیعی نیست. می توانید از سنگ نمک آسیاب شده که مواد معدنی پر فایده ای دارد برای آشپزی استفاده کنید. همچنین اگر از داشتن بیماری سینوزیت رنج می برید، با قرار دادن یک تکه سنگ نمک بر روی پیشانی می توانید درد این بیماری مزمن را کاهش دهید. خب اگر نتوانیم سنگ نمک آسیاب شده تهیه کنیم، باید به سراغ نمک بسته بندی برویم؟

نظریه حکیمان

حکیمان قدیمی طب سنتی ایران، باور دارند که بعد از سنگ نمک، نمک سرگل بهترین نوع نمکی است که می توانید برای خوردن انتخاب کنید. حتما الان می پرسید نمک سرگل دیگر چه نوع نمکی است؟ نمک سرگل به همراه آب زیرزمینی از زیر زمین به روی آن جوشیده بیرون می آید. این نمک ها را خشک کرده و وقتی آب آنها از بین برود، به نمک سرگل تبدیل می شوند. استفاده از نمک سرگل به مراتب بهتر از نمک معمولی است و مضرات نمک دریا را نیز ندارد. برخی از عطاری ها نمک سرگل را دارند و می توانید از آنها این نوع نمک را تهیه کنید. اما اگر دسترسی به سنگ نمک یا نمک سرگل نداشتید، می توانید از آن به جای نمک های تصفیه شده یددار استفاده کنید. مضرات نمک دریا از نمک های کارخانه ای بسیار کمتر است.

به عنوان کلام آخر، نمک هم به مانند خیلی از خوراکی های ضروری دیگر، برای بدن تاثیرات مثبتی دارد. اما نه باید در خوردن آن افراط کرد و نه تفریط. اگر به اندازه و از نمک مناسب و سالمی استفاده کنید، به سلامت بدن خود کمک خواهید کرد.

منابع

healthline.com
bumrungrad.com